Werkstress ook onveilig werken?

Ik had er voor mijn opleiding Personeel en Arbeid nog nooit van gehoord: goed werkgeverschap. Natuurlijk was ik opgevoed in goed werknemerschap. Ik zie me nog zitten aan de keukentafel op de vrijdagavond voorafgaand aan de eerste dag van mijn baantje bij de drogist. Mijn vader had de hele week kleingeld gespaard en leerde me hoe ik moest terugtellen bij het wisselgeld geven. Mijn moeder was er ook: “en nooit staan te kletsen met collega’s, dan pak je maar een stofdoek, in zo’n winkel is altijd wel wat op te ruimen of schoon te maken”. Nuttig moet je zijn, productief, gedienstig, netjes en beleefd. Oh ja, en ik moest een rok aan van de baas. In het tijdperk van Roots-schoenen. Zie je het voor je?

Maar goed werkgeverschap? Ineens ging er een wereld voor me open. Tegen de tijd dat ik in Groningen aan de studie ging had ik al heel wat werkgevers gehad. Ik vond het leuk om te werken, het drogist bijbaantje is jaren gebleven. En vakantiewerk, in soorten en maten. En natuurlijk ook gewone banen, dus had ik best al veel ervaring met verschillende werkgevers. De ondersteuners, de coaches, de botte horken, de drijvers maar meestal de afwezigen want ze lieten mij eigenlijk altijd mijn gang wel gaan. Van de collega’s hoorde ik dan hoe zij de leiding ervoeren. Hoe anders werd een zelfde persoon soms door verschillende mensen ervaren?

Gister liep ik een rondje buurtpreventie. De loopcollega vertelde over zijn werk en de torenhoge werkdruk die hier al sedert jaren wordt ervaren bij de binnendienst. Als buitendienst medewerker voelt hij gewoon de stress als hij de afdeling opkomt. “Ze moeten gewoon efficiënter werken op die afdeling” was het commentaar toen hij hierover iets aankaartte bij de leiding. Sterker nog, er werd nog een managementlaag tussen gezet die de touwtjes nog wat steviger aantrok: volgende zomer mogen er geen snipperdagen meer worden opgenomen tussen april en augustus. Toe maar, trek de strop nog maar wat strakker om die benauwde kelen. Dat helpt vast. De verkeerde kant uit ja.

Burn-out is een niet langer te onderschatten beroepsziekte. Beroepsziekte ja, je komt er als werkgever echt niet meer mee weg om het af te wimpelen op persoonlijke omstandigheden en/of karakter. Als je als leiding de mens niet anders kan aansturen dan als een machine die in opgevoerd tempo moet produceren, ben je een slecht werkgever. Je bent niet bekwaam in je vak als leidinggevende, je beschikt maar over 1 methode: dwang. Je zorgt dan nog beter voor je auto dan voor je personeel. Is dat macht? Is het onmacht?

Afgelopen maandag liep ik een dag stage met een arbeidsdeskundige in een academisch ziekenhuis. Voorheen was oorzaak verzuim in deze sector ongeveer als volgt: 33% psychische klachten, 33% klachten bewegingsapparaat, 33% overig. Tegenwoordig is verzuim vanwege psychische klachten 45%, met een toenemend percentage voor overspannenheid en burn-out binnen deze groep. Tel daarbij nog op het door stress veroorzaakt verzuim in de groep ‘overig’ en je krijgt een aardig beeld van werkend Nederland.

Waar zijn we toch mee bezig? Hoe blind kunnen we ons staren op steeds maar hetzelfde blijven doen en een andere uitkomst verwachten? (volgens Einstein de definitie van krankzinnigheid) In het stuk “Staat van arbeidsveiligheid” van Inspectie SZW lees ik dat er veel winst is gehaald de afgelopen jaren door het effect van arbo in de omgang met apparaten en machines. Het werken is er in die zin een stuk veiliger op geworden, minder ongevallen. Maar daar waar het gaat om psychische klachten, met name bij werkdruk, stress, burn-out is nog veel winst te halen.

Goed werkgeverschap en Veilig Werken gaat voorbij aan mondkapjes, schoenen met stalen neuzen en gehoorbescherming. Goed werkgeverschap betekent dat er verstand is voor de effecten van een blijvend verhoogde werkdruk op de mens. Net zo goed als de machines periodiek onderhoud en nieuwe onderdelen nodig hebben, moeten je mensen ook regelmatig de druk van de ketel en in een APK onderzocht worden op wat er nodig is. Steeds maar meer efficiënter laten werken en strengere regels opleggen als enige oplossing is als je kind een studieboek geven als het om eten vraagt. Het is niet luisteren naar wat er speelt, alleen maar luisteren naar je eigen oplossing. Het is klunen op onwetendheid. Je zult als leiding zelf aan de studie moeten, je moet je hierin bekwamen.

Hoe komen we door deze blinde vlek? Misschien zijn dergelijke bazen gevoeliger voor harde euro’s. Gemiddelde kosten van een burn-out: € 60.000. Per geval. Vergeet vooral het domino-effect niet: overbelasting van werknemers kan een tijd goed gaan, maar valt er eentje dan vallen er meer. We kunnen namelijk als overbelaste mens niet ook nog de taken van onze zieke collega oppakken. Noch kunnen we invallers goed inwerken. We zijn zelf ook overbelast en minder effectief. Dit kost goud geld. Maar wat nog veel erger is: het menselijk leed, de onmacht en faalgevoelens waarvan deze mens weer moet herstellen. Beste baan: Is het nou echt je ‘main goal in life’ om Boeman te zijn voor anderen?

Hoe dan wel? Heb serieus aandacht voor psychosociale arbeidsrisico’s zoals werkdruk, agressie (dwang?) en ongewenst gedrag (niet luisterende leidinggevenden?) in de wettelijk verplichte Risico Inventarisatie en Evaluatie (RI&E). Samen met de medewerkers inventariseer je de risico’s. Samen met medewerkers een concreet plan opstellen ter verbetering. Luisteren en faciliteren. Het kost inderdaad tijd en geld. Maar weegt dat op tegen het verlies van arbeidsvreugde en torenhoge kosten van verzuim?

Ik coach mensen in herstellen van en omgaan met stress. Ik train leidinggevenden in ‘leidinggeven aan stress’. Bel me gerust voor meer informatie. Ik kan ook altijd zorgen voor doorverwijzing naar netwerk collega’s in jouw regio. Doe Iets. Bekwaam jezelf als goed werkgever. Punt.